جشن ها ، آیین ها و باورها

در این بخش ، بگونه ای خلاصه به بیان برخی باورها و مراسمهای زرتشتی مانند نیایش های روزانه ، پرهیز از گوشت ،... وهمچنین دربخش اصلی به بیان جشنها و آیینهای میهنی و دینی ِ ایرانی (زرتشتی) پرداخته خواهد شد ، ولی از آنجایی که پرداختن به تفصیل بچنین موضوعی، زمان و نیروهای فراوانی میخواهد ، زین رو به همین نوشتارهای کوتاه بسنده کرده و در بخش < راهنمایی > ، نام نوشتارهایی آورده شده است که پژوهشگران گرانمایه ای در آنان به چنین موضوعاتی پرداخته اند .
هدف از این بخش ، فراهم آوردن پیش زمینه ای است برای آشنایی بازدید کنندگان گرامی از آیین های زیبای ایرانی ، آیین ها و جشن هایی که در گذرگاه پر نشیب و فراز روزگاران بسی دشوارو بی رحم ، همچنان سرزنده و سربلند تا به امروز رسیده اند و شرط انصاف نباشد که از امروز تا به فردا و فرداها نرسند چه برای پایداری همیشگی شان ، نیاز بدان داریم تا از آنها آگاه شده و سپس پاسدارشان باشیم .

زندگی گروهی ایرانیان و آریایی نژادان از یک سو و آمیخته شدن کیش و باورهای پر فروغ زرتشتی با چنین قومی ، از سوی دیگر ، سبب آن شده است تا آیین ها و مراسمهایی پرشکوه و زیبا ازاین قوم به یادگار بماند که بدانها پرداخته خواهد شد .

در این جا ما جشنها و آیین ها را براساس روز شمار زرتشتی آورده ایم و آندسته از آیین ها که از روی روزشمار زرتشتی ترتیب خاصی ندارند ، جداگانه آورده شده است .
در مورد جشن های به یادگار مانده از ایران باستان باید گفته شود که یکسری از این آیین ها ، آیین های دینی بوده و برخی دیگر ، جشنها و آیینهای میهنی و ملی ایران هستند . در این میان ما یکسری جشنها و آیین هایی داریم که هرکدام در یکی از ماههای دوازده گانه ی سال قرار دارند و هنگام فرا رسیدنشان بدانگاه است که نام آن روز با نام ماه یکی شده و به همان نام جشنی برگزار میشود ، همچون روز تیراز ماه تیر که جشن تیرگان نام دارد ویا مهرگان و ... . از دیگر آیین هایی که داریم ، < گاهنبار> نام دارند که افزون بر باوری که دراین مورد ، در بخش نوروز آورده شد ، داده های زیر را نیز در بر میگیرد :
واژه ی < گاهنبار> که در پهلوی نیز بگونه ی < گاسانبار و گاهان بار > آمده است ، بچم به بارآمدن و به ثمر نشستن است ، چه ریشه در پیشه ی ایرانیان کهن که همانا دامداری و کشاورزی باشد ، دارند چه همانگونه که اشاره شده است در شش ماه از دوازده ماه سال و هر بار به مدت پنج روز برگزار میشوند و روز پایانی دارای ویژگی خاصی میباشد .
در این مراسمهای شش گانه و پنج روزه ، مراسم < واج یَشت > و < یَزشن خوانی > که در آن بخشهایی از اوستا از سوی موبدان خوانده میشود اجرا میشود ، چه این مراسم در روز نخست از هر گاهنبار است ، همچنین در این مراسم ، لُرک خاص این جشن نیز که مخلوطی از خرما ، کشمش ، گردو ، بادام ، سنجد و برگه ی انجیر و هلو است ، تهیه میشود .


جشها ، آیین ها و باورها ، به ترتیب روزشمار

15-11 امرداد آیین نیایشگاه پیر نارکی
1 فروردین جشن نوروز

30 امرداد جشن شهریورگان
1 فروردین نیایش روزاورمزد وفروردین

25-21 شهریور گاهنبار پیته شهیم گاه
6 فروردین زادروزاشوزرتشت ، هَودُرو

10 مهر جشن مهرگان
11-7 فروردین آیین نیایشگاه پیرهریشت

25-20 مهر گاهنبار ایاثرم گاه
13 فروردین سیزدهم نوروز

4 آبان جشن آبانگان
19 فروردین
جشن فروردین گان

3 آذر جشن آذرگان
روز بیستم ازهرماه آیین نیایشگاه شاه ورهرام ایزد

24 آذر آیین شب چله ، شب یلدا
2 اردیبهشت جشن اردیبهشت گان

25 آذر و 2،9،17 دی جشن دیگان
14- 10 اردیبهشت
گاهنبارمیدیو زرم گاه

5 دی درگذشت اشو زرتشت
4 خورداد جشن خوردادگان

14-10 دی گاهنبار میدیاریم گاه
24 خورداد آیین نیایشگاه ستی پیر

26 دی جشن بهمن گان
28-24 خورداد آیین نیایشگاه پیرسبز، چکچک

10 بهمن جشن سده
29 خورداد پرسه ی همگانی

25 بهمن پرسه همگانی
2 - 6 تیر آیین نیایشگاه پیر نارستانه

20 بهمن جشن اسفندگان
12-8 تیر گاهنبار میدیو شهم گاه

29 - 25 اسفند گاهنبار هَمَس پَت مَیدیوم گاه
10 تیر جشن تیرگان

29 - 20 اسفند پنجه ی کوچک و بزرگ
17- 13 تیر آیین نیایشگاه پیر بانوی پارس

1 فروردین آتش روی بام خانه
3 امرداد جشن امردادگان




آیین ها و باورهایی که روز ویژه ای در روز شمار ندارند

آیین زناشویی
روزهای نبر ؛ پرهیز از گوشت
آیین نیایش های روزانه
آیین سدره پوشی
آیین درگذشتگان آیین نوزودی جشن خوانی




جدول جداگانه ی جشن های ماهانه ( برابری نام روز و ماه )

شهریورگان امردادگان تیرگان خوردادگان اردیبهشتگان
فروردینگان
اسفند گان بهمنگان دیگان آذرگان آبانگان مهرگان




جدول جداگانه ی گاهنبارها

پیته شهیم گاه میدیو شهم گاه
میدیو زرم گاه
همس پت میدیم گاه میدیاریم گاه ایا ثرم گاه



جدول جداگانه ی آیین نیایش گاهها

نیایشگاه پیرسبز، چکچک نیایشگاه ستی پیر نیایشگاه شاه ورهرام ایزد نیایشگاه پیرهریشت
نیایشگاه پیر نارکی نیایشگاه پیربانوی پارس نیایشگاه پیر نارستانه




برخی چیزهایی که در آیین ها فراهم میآید

سبزه سفره ی نوروزی سفره ی جشنها و آیین ها
کماج شیرین لُرک هفت سین






جدول جداگانه ی جشن های آتش

آذرگان شهریورگان اردیبهشت گان
سده

با سپاس از سایتhttp://ashaa.net/Celebrations.htm