http://yazd.irib.ir
سریزد از آبادی های پر رونق و وسیع یزد قدیم محسوب می شده و قلعه آن همچون دژی مستحکم و استوار، عنصر دفاعی این زیستگاه پر رونق منطقه به شمار می رفته است.
قلعه سر یزد در مجاورت جاده
یزد _ کرمان و در پهنه کشتخان مجاور روستای سریزد قرار گرفته و به همراه
قلعه مهرپادین از بزرگترین و زیباترین قلاع خطه مهریز می باشد.
گرداگرد این بنا را خندقی به عرض تقریبی 6 متر و عمق بین 3 تا 4 متر که اولین لایه دفاعی قلعه محسوب می شده ، محصور کرده است.
این
بنا دارای دو حصار و باروی دفاعی بوده که حصار بیرونی با ارتفاع 6 متر
شامل 3 برج مدور و یک برج مکعب شکل و حصار داخلی با ارتفاع متوسط 9 متر
شامل 6 برج مدور می باشد.
سر در ورودی قلعه نیز به شکل برجی با
پلان مربع مستطیل در میانه ضلع شمالی یکی از زیباترین ورودی های قلاع در
منطقه به شمار می رود و از طریق پل متحرکی که بر روی خندق باز می شده ،
امکان ورود و خروج به بنا را میسر می ساخته است.
فضاهای داخلی قلعه در دو و بعضا سه طبقه، شامل بخشهای مسکونی، خدماتی و ... با نظم و چیدمان خاصی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
پیچیدگی در روابط فضاهای داخلی به همراه برج و باروها و تزئینات هندسی ساده و با وقار بر روی آنها و حجم زیبای بیرونی بنا در دل دشت از زیبایی های منحصر به فردی به شمار می رود که بنا را در زمره یکی از زیباترین قلعه های کشور قرار داده است.
قدمت قلعه سریزد به دوره ساسانی بر می گردد و این قلعه به شماره 1084به ثبت آثار ملی رسیده است.
فیروز آباد تا قبل از حمله اسکندر به ایران، شهر گور نامیده میشد.
اسکندر مقدونی این شهر را کاملا ویران کرد و قرنها بعد از اسکندر، اردشیر موسس سلسله ساسانی این شهر را احیا و آباد کرد، اما در حمله تازیان به ایران این شهر دوباره ویران شد.
فیروزآباد که قدیم آن را گور مینامیدند به روزگار کیانیان شهر بزرگی بوده و حصاری عظیم داشت.
از دیدنیهای این شهر میتوان به قلعه دختر، کاخ ساسانی و برج آتشکده و بقایای شهر گور اشاره کرد.
شهر ساسانی گور نخستین شهر دایرهای شکل ایران محسوب میشود که به دستور اردشیر بابکان ساخته شده است.
کاوشهای باستان شناسی در این شهر ساسانی برای نخستینبار در سال جاری توسط دیتریش هوف، باستانشناسی آلمانی آغاز شده است.
این شهر چهار دروازه اصلی داشته است. این دروازهها عبارتند از باب مهر که از طرف شرق، باب بهرام که از طرف غرب، باب هرمز که دروازه شمالی محسوب میشده و در آخر نیز باب اردشیر که از طرف جنوب باز میشده است.
از جمله یافتههای مهم باستان شناسی در شهر گور، کشف دروازه تخت نشین بوده است که شباهت زیادی به سر درهای تخت جمشید دارد.
رنگهای به کار رفته در این کف همچنان سالم هستند و توجه ساسانیان را به استفاده از رنگ های متنوع در معماری نشان میدهد.
منار شهر گور:
در وسط شهر گور، مناری 4 گوش با مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ به ارتفاع 30 متر احداث گردیده است.
در خصوص ساخت این مُنار نظریههای مختلفی ارائه شده است:
رصدخانه شهر گور:
قدیمیترین رصدخانه ایران، در کنار نقوش رنگی شاهزادگان ساسانی در شهر گور فیروزآباد قرار دارد.
این رصدخانه شاهکاری از دانش ایران در آن عصر محسوب میشود.
پروفسور دیتریش هوف در حفاری شهرگور فیروزآباد فارس به سازهای دایرهایشکل رسید که پس از مطالعه، مشخص شد، قدیمیترین نمونه از رصدخانههای بهدست آمده در ایران و از آن دوران ساسانی است.
نمونههای همانندی از این سازه در دهلی و جیپور هند هست؛ ولی باتوجه به اینکه رصدخانه مراغه مربوط به دوره ایلخانان مغول و نزدیک 300 سال پساز رصدخانه شهرگور بنا شده است، این سازه، قدیمیترین رصدخانه ایران بهشمار میرود.
برج ستارهشناسی پیدا شده در شهر گور، از خشت و گل و کاملاً تندرست است. قطری نزدیک 65/5 متر دارد که روی آن، 12 نشانه از علامتهای بکار گرفته شده در اندازه گیریهای رصدی و سکوهایی نموداری، هست.
شهر گور در دوران ساسانی و از زمان پادشاهی اردشیر بابکان بنا شده و تا دوران اسلامی در حکومت عضدالدوله دیلمی بر فارس که نام آن به فیروزآباد تغییر میکند، اهمیت فراوانی داشته است.
فارس در سده چهارم هجری قمری یکی از پیشتازان دانش اخترشناسی در سراسر ایران بوده و شهرگور نیز در این سده، هنوز اهمیت داشته است.
حتی ابوریحان بیرونی نیز نوشته که رصد دایره البروج با وسیلهای به قطر 123 سانتیمتر در شیراز انجام شده که آن وسیله را در سازه بهدست آمده در شهرگور، کار میگذاشتند.
نقش چهار شاهزاده:
چهار شاهزاده ساسانی برای اولینبار روی یکی از دیوارهای بدست آمده از این شهر کشف شد.
این چهار شاهزاده را دو زن و یک مرد جوان به همراه نوجوانی تشکیل میدهند.
ادامه مطلب ...