راهرو عشق

راهرو عشق کویراست، که دریا بودنش را به آفتاب بخشید،آفتاب هم گرمی اش را نمی تواندبه همه نبخشد!

راهرو عشق

راهرو عشق کویراست، که دریا بودنش را به آفتاب بخشید،آفتاب هم گرمی اش را نمی تواندبه همه نبخشد!

فهرست عرفای ایرانی

فهرست عرفای ایرانی
  نام عارف دوران حیات
1               حبیب ایرانی  
2                ابراهیم ادهم  
3                رابعه عدویه  
4               فضیل عیاض  
5               ابوتراب نخشبی  
6               معروف کرخی 200 هجری
7               ابوعلی شفیق بلخی  
8               حاتم(عصم) اصم 249هجری
9               بشر حافی 227 هجری
10            بایزید بسطامی  
1               ابوعبدالله مغربی خلیفه بایزید  
2               ابوالحسین نوری 279 یا 286 هجری
3               یحیی‌بن معاذ بلخی  
4               احمد خضرویه بلخی 234 یا 240 هجری
5               داود بلخی  
6               سهل تستری(شوشتری) 273 یا 283 هجری
7               جنید نهاوندی(بغدادی)  
8               حمدون قصار 271 هجری
9               ابوحمزه‌ی خراسانی 290 هجری
10            حسین منصور حلاج 244 هجری
11            ابوبکر شبلی خراسانی  
12            ابویعقوب کورتی  
13            ابومحمد مرتعش نیشابوری 328 هجری
14            ابونصر سراج طوسی  
15            ابوالعباس قصاب آملی  
16            محمد بن خفیف  
17            ابوعبدالرحمن سلمی نیشابوری 325 هجری
18            شیخ ابوالحسن خرقانی  
19            علی عبدالله محمد بن باکو (بابا کوهی شیرازی)  
20            شیخ حسن سکاک سمنانی  
21            شیخ ابواسحاق کازرونی  
22            ابوسعید ابوالخیر  
23            ابوالقاسم قشیری نیشابوری  
24            بابا طاهر همدانی  
25             ابوالحسن هجویری جلابی  
26             شیخ ابوعلی فضل بن محمد فارمدی(فریومدی)   477 هجری
27             شیخ احمد جام (ژنده پیل)  
28            ابوحامد محمد غزالی طوسی  
29            خواجه عبدالله انصاری  
30            سنایی  
31            خواجه ابویعقوب یوسف همدانی  
32            شیخ احمد غزالی طوسی  535 هجری
33            عین‌القضاه همدانی  
34            شیخ عبدالقادر گیلانی  471 هجری
35            محمدبن منور  
36            شیخ روزبهان بقلی  
37                 شهاب الدین یحیی سهروردی "شیخ اشراق"  
38            شیخ نجم‌الدین کبری  
39            خواجه عبدالخالق غجدوانی  
40                  شیخ عطار نیشابوری  
41            شیخ شهاب‌الدین عمر سهروردی  
42            فهرست عرفای قرن 4تا 6 هجری  
43            مجدالدین بغدادی  
44            اوحدالدین کرمانی  
45            رضی‌الدین علی لالا غزنوی  
46            شمس تبریزی  
47            سعدالدین محمد حموی  
48            شمس الدین احمد افلاکی  
49            شیخ نجم الدین رازی  
50            سیف‌الدین باخرزی  
51            شیخ بهاءالدین ولد  
52            سید برهان‌الدین محقق  
53            شیخ جمال‌الدین احمد جوزجانی  
54            عزیزالدین نسفی(ننخشبی)  
55            مولانا جلال الدین محمد بلخی (مولوی)  
56            شیخ صدرالدین قونیوی  
57            نجیب‌الدین علی‌بن بزغش شیرازی  
58            اوحدالدین بلیانی  
59            فخرالدین عراقی همدانی  
60            شیخ محمود شبستری  
61            میر حسین سادات هروی  
62            خواجه علی رامیثنی  
63            نجم‌الدین زر‌کوب  
64            پهلوان محمود قتالی خوارزمی  
65            سیف‌الدین صوفی  
66            بابا افضل کاشانی  
67            کمال خجندی  
68            صفی‌الدین اردبیلی  
69            شیخ علاءالدوله‌ی سمنانی  
70            کمال‌الدین عبدالرزاق کاشانی  
71            شیخ تقی‌الدین علی دوستی سمنانی  
72            اخی محمد دهستانی  
73            شیخ محمود مزدقانی  
74            میر سید علی همدانی  
75            اوحدالدین مراغه‌ای  
76            قطب‌الدین یحیی جامی نیشابوری  
77            زین‌الدین ابوبکر تائب‌آبادی  
78            خواجه بهاءالدین نقشبند  
79            ظهیر‌الدین خلوتی  
80            حافظ  
81            شیخ کجج تبریزی قرن هشتم هجری
82            علاءالدین عطار  قرن هشتم هجری
83            قطب‌الدین عبد‌الکریم گیلانی قرن هشتم و نهم هجری
84            شمس‌الدین محمد مغربی قرن هشتم هجری
85            شاه نعمت‌الله ولی کرمانی قرن هشتم هجری
86            امیر قوام‌الدین سنجانی(خوافی) قرن هشتم و اوایل نهم هجری
87            زین‌الدین ابوبکر علی تایبادی  
88            خواجه ابوالفتح محمد پارسا  قرن هشتم  هجری
89            خواجه حسن عطار  
90            شیخ ابوالوفای خوارزمی اوایل نهم هجری
91            سید قاسم انوار  
92            شیخ زیـن‌الدین خوافی  
93            شیخ کمال‌الدین حسین کاشانی  
94            یعقوب بن عثمان چرخی غزنوی  
95            خواجه سعدالدین کاشغری  
96            مولانا جلال‌الدین پورانی  
97            خواجه شمس‌الدین محمد کوسوی  
98            مولانا شمس‌الدین محمد اسد قرن نهم هجری
99            مولانا نظام‌الدین خاموش  
100        خواجه حافظ‌الدین ابونصر پارسا  
101        شاه داعی شیرازی قرن نهم هجری
102        سید محمد نور بخش  
103        شیخ بهاءالدین عمر  
104        جمال الدین فضل الله احمد پیر جمالی اردستانی  قرن نهم هجری
105        خواجه نا‌صرالدین عبیدالله احرار  
106        عبدالله قطب (قطب محیی)  
107        نور الدین عبدالرحمن جامی  
108        بدیع‌الدین یا رضی‌الدین عبدالغفور لاری  
109        خواجه ابواسحق ختلانی  
110        امیر سید شهاب‌الدین عبدالله برزش‌آبادی  
111        شیخ رشیدالدین محمد بیداوازی  
112        شاه شیخ علی اسفرائنی  
113        شیخ  غلامعلی نیشابوری  
114        شیخ عمادالدین فضل‌الله مشهدی  
115        شیخ تاج‌الدین حسین تبادکانی خوارزمی  
116        درویش محمد کارندهی  
117        شیخ حاتم زراوندی خراسانی  
118        شیخ محمد علی مؤذن سبزواری  
119        شیخ نجیب‌الدین رضا تبریزی اصفهانی  
120        سرمد کاشانی  
121        ملامحمد صوفی مازندرانی  
122        درویش محمد صالح لبنانی  
123        قاضی اسد کاشانی  
124        شیخ علی‌نقی اصطهباناتی  
125        سید قطب الدین محمد نیریزی شیرازی  
126        ملا محمد اسماعیل کامل خراسانی  
127        آقامحمد هاشم درویش شیرازی  
128        سید عبدالنبی شیرازی (سلطان المشایخ)  
129        سید ابوالقاسم شریفی شیرازی(آقا میرزابابا)  
130        میرزا احمد عبدالحی مرتضی تبریزی(وحیدالولیاء)  
131        درویش حسینعلی اصفهانی(کابلی)  
132        رونق علیشاه کرمانی  
133        نظامعلی کرمانی نیمه اول قرن سیزدهم هجری
134        حسینعلی شاه اصفهانی قرن سیزدهم هجری
135        شیخ زاهد گیلانی(ثانی)  
136        مشتاق‌علی‌شاه تریتی  
137        مظفر علیشاه کرمانی  
138        فیض‌علیشاه طبسی  
139        نورعلیشاه اصفهانی  قرن سیزدهم هجری
140        ملاعبدالصمد همدانی  
141        حاج زین‌العابدین شیروانی(مستعلیشاه)  
142        رحمت علیشاه  
143        سعادت علیشاه«طاووس العرفا»  
144        نور علیشاه گنابادی  
145        شمس‌العرفا تهرانی  
         
 

خواجه عبدالله انصاری

ابو اسماعیل عبدالله پسر ابو منصور محمد انصاری هروی در جمعه دوم شعبان 396 ه.ق و به قولی 395 ه.ق در کهندژ هرات از پدری هراتی و مادری بلخی زاده شد>.
دودمانش نسب به ابو ایوب انصاری ( وفات 52 ه.ق ) ، صحابی معروف رسول اکرم(ص) میرسد.
این حکیم و شاعر نامی علوم عقلی و نقلی ، چون حدیث رجال و تفسیر را تا سر حد استادی فرا گرفت. او چندین بار به زیارت خانه خدا مشرف شد و در یکی از همین سفرها با ابوالحسن خرقانی دیدار کرد.
حاصل عمر گرانبهای 80 ساله وی ، آثار ارزشمندی همچون : تفسیر کشف الاسرار و عدة الاسرار ، مناجات نامه ، الاربعین ، ذم الکلام و اسنادالموجودات الی الخالق .
خواجه عبدالله در سرودن شعر، قریحه ای در خور توجه داشت و از او دیوان شعری بجا مانده است. آثار منثور این حکیم فرزانه نیز سبک خاصی دارد که به نثر مسجع مشهور است.
در سده 4و5 ه.ق ، خواجه عبدالله انصاری مکتبی را بوجود آورد که عرفای بلند آوازه ای چون : ابونصر سراج ، محمد کلاباذی صاحب التعرف ، ابو عبدالرحمن سلمی و ابوالقاسم قشیری صاحب رساله قشیریه، در این مکتب درخشیده بودند.
اما خواجه عبدالله انصاری معروف به پیر هرات سر آمد عارفان عصر خویش گشت که بسیار بر غنای میراث عرفان اسلامی افزود.
از این رو لقب شیخ الاسلام خاص وی گشت وآوازۀ علم و تقوایش بدانجا رسید که خلفای بغداد برایش خلعت می فرستادند.
پدرش ابو منصور نیز اهل زهد بود و عبدالله علاقه به قرآن و شریعت را در آغاز حال از پدر آموخت و سپس نزد استادانی چون قاضی ابو منصور ازدی ،یحیی بن عمار شیبانی واعظ ، ابو اسماعیل احمد بن محمد بن حمزه معروف به شیخ عمو ،
ابو عبدالله باکویه، ابو عبدالله طاقی و ابوالحسن بشری حدیث و تفسیر آموخت.
اما از میان این استادان ارادت و علاقه خواجه عبدالله به ابوالحسن خرقانی و ابو عبدالله طاقی بیش از دیگران بوده و تعالیم و ارشادهای ایشان در احوال و افکار و آرای عرفانی وی تاثیر ژرف تر و دامنه دارتری گذاشت.
در واقع خواجه عبدالله ،از طاقی شریعت را آموخت و از خرقانی حقایق طریقت را .
و از این دو خرقانی کسی بود که از دل و جان با او سخن گفته و راه شناخت و دریافت حقایق را بر او گشوده بود.
خود خواجه میگوید : مشایخ من در حدیث و علم بسیارند، اما پیر من در این کار، یعنی تصوف و حقیقت، شیخ ابوالحسن خرقانی است….اگر من خرقانی را ندیدی، حقیقت ندانستی،همواره این با او درآمیختی ( یعنی نفس با حقیقت ) …
مهمترین آثار خواجه عبدالله انصاری
1-صدمیدان(رساله فارسی) : صد میدان، به منزله طرح مقدماتی منازل السائرین است که خواجه نزدیک به 27 سال قبل از آن تحریر کرده بود. در این رساله از هزار مقام که میان انسان وخدا هست، راه به صد میدان میرسد که شیخ از آنها سخن میگوید.
2- منازل السائرین: مهمترین اثر خواجه در سیرو یلوک عرفانی آثار اوست که به عربی است و شیخ در آن چند گانه ای را که عارف در طی مقامات خویش می باید به سرآورد به شرح بیان می دارد.
3-طبقات الصوفیه : این کتاب از امالی پیر هرات است.
4-تفسیرالهروی : که در کشف الاسرار و عدة الاسرار خلاصه آن را میتوان یافت. این کتاب گذشته از شریعت به آنچه نزد خواجه تعبیر به طریقت و حقیقت میشده نیز نظر دارد.
5-الاربعین فی الصفات: یا کتاب الاربعین فی الدلیل التوحید که عرضه داشت، طرز تلقی خواجه از مسائل کلامی و مخصوص انماینده راًی او در باب تشبیه و تجسم است.
6- ذم الکلام و اهله: (در نکوهش کلام و اهل کلام) ،این رساله ظاهرا به اواخر عمر خواجه مربوط است.
اما بیشتر شهرت خواجه عبدالله به سبب مناجات نامه اوست که به نثر مسجع و روان فارسی نگاشته است. نثر او در مناجات نامه ،مانند یک شعر آکنده از شور و ذوق و جذبه و عرفان است و چنان که گفته اند وی نه یک سر زاهد است که از دنیا روی در هم کشد و در زاویه عزلت و ریاضت نشیند، و نه یکباره عاشق و سرگشته است که در غلبه سکر و جنون پایکوبی و دست افشانی کند و در این کار سر از پا نشناسد.
نه چون حلاج بایزید است که از ” انا الحق ” و ” سبحانی ” دم زند و نه خود را در پیچ و خم افکار وحدت وجودی گرفتار سازد.
از این گذشته، سخن پیر هرات آکنده از شوق و گرمی عاشقانه است و گهگاه پاره ای عبارات رنگین و موزون او چون غزلی شورانگیز در دل اثر میگذارد.
عشق در نظر این پیر پرسوز آتش گرفته عارف، لازمه همه مراحل سیروسلوک است و پیوندی که از آغاز تا انجام ، طالب را به سوی مطلوب میکشاند و در این راه او را از هوسهای نفسانی می پالاید و از آثار و صفات بشری پاک و شایسته وصال نهایی میسازد.
خواجه عبدالله انصاری (پیر هرات) در پایان عمر نابینا شد . وی در صبح روز جمعه 22 ذی الحجه 481 ه.ق در سن 85 سالگی در گذشت و در گازرگاه به خاک سپرده شد.
با مرگ او در واقع، دنیای اسلام در آن عهد نه فقط در سوگ و ماتم یک زاهد و عارف عزادار شد ، بلکه در عین حال یک محدث،مفسرو واعظ و یک عالم الهی را از دست داد.

تاریخ فلسفه ایران

ابو سعید ابوالخیر در تاریخ اندیشه‌های عرفانی در صدر متفکران این قلمرو پهناور در کنار حلاج، بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی به شمار می‌رود. همان کسانی که سهروردی آنها را ادامه دهندگان فلسفه باستان و تداوم حکمت خسروانی می‌خواند. از دوران کودکی نبوغ و استعداد او بر افراد آگاه پنهان نبوده‌است. او خود می‌گوید: «آن وقت که قرآن می‌آموختم پدرم مرا به نماز آدینه برد. در راه شیخ ابوالقاسم که از مشایخ بزرگ بود پیش آمد، پدرم را گفت که ما از دنیا نمی‌توانستیم رفت زیرا که ولایت را خالی دیدیم و درویشان ضایع می‌ماندند. اکنون این فرزند را دیدم، ایمن گشتم که عالم را از این کودک نصیب خواهد بود.» نخستین آشنایی ابوسعید با راه حق و علوم باطنی به اشاره و ارشاد همین شیخ بود. چنانکه خود ابوسعید نقل می‌کند که شیخ به من گفتند: ای پسر خواهی که سخن خدا گویی گفتم خواهم. گفت در خلوت این شعر می‌گویی:

من بی تو دمی قرار نتوانم کرد


حسان تو را شمار نتوانم کرد

گر بر سر من زبان شود هر مویی

یک شکر تو از هزار نتوانم کرد.