زیارتگاه های زرتشتیان ایران

چگونگی پیدایش زیارتگاه های زرتشتیان در یزد
برخی از اماکن متبرکه را نزد زرتشتیان پیر نامند. اما پیر در لغتنامه ها و فرهنگ ها به معنی مراد، مرشد، پیشوا و راهنما آمده است که در نزد زرتشتیان نیز مراد راهنماست.
پیش از فرو ریختن پادشاهی ساسانیان ، یزدگرد برای حفظ جان خانواده خود، درمنقطه‌ی کویری و متروک که آن روز جلب توجه نمی کرد و امروز یزد نام دارد ( نام کنونی یزد نیز به یادگاری یزدگرد به جا مانده است ) جایگاهی تهیه کرد و خانواده خود را که عبارت از دو پسر (هرمزان و اردشیر ) و پنج دختر ( نیک بانو ، نازبانو ، پارس بانو ، مهربانو و شهربانو ) و همسرش ( کتایون ) و مروارید نامی ( هریش به معنی خدمه ) بود، در آن مستقر نمود. پس از آن خانواده یزدگرد برای دور بودن از امواج حوادث ترک دربار و دیار نموده و هر یک به گوشه‌ای و خلوتگاهی پناه بردند و دست نیاز به درگاه پروردگار بخشنده بردند و از آستانش خواهان یاری شدند و خداوند یاری دهنده‌ی درماندگان، دعای آن‌ها را پذیرفت و دریچه‌های مهربانی خود را به رویشان گشود و سعادت جاودانه را بهره آن‌ها ساخت . هرمزان و شهربانو اسیر به عربستان برده شدند . بقیه خانواده بعد از جدا شدن از همدیگر هر یک به سویی گریختند .
شادروان موبد مهرگان چنین می نویسد : چنان پیداست که در اواخر شاه یزدگرد بن شهریار اولادان او که از گردش چرخ کج‌رفتار از دست ظالمان فرار کرده و هر یک به رنج و سختی به کوه و بیابان پناه برده‌اند و به امر خداوندی غایب شده‌اند که اکنون آنجا را زیارتگاه می‌نامند¹.
این اماکن دارای مقدار زیادی آب بوده و حتی اکنون مجرا و سوراخ هایی وجود دارد که نشان می‌دهد که در گذشته خیلی دور آب از آن‌ها جاری بوده و در نتیجه آن‌جا منطقه ای سبز و خرم و با صفا بوده است. در آبان یشت آمده که وقتی ایران شکست خورد، عده ای از خاندان یزدگرد فرار کرده به این نقطه آمدند و در این دره سبز که کوه سر به فلک کشیده‌ای در آن قرار داشت، از بیگانگان در امان بودند . همچنین این‌جا در پیرامون کویر جای داشت که این یک برتری بود.

---

1.کتاب آیین دین زرتشتی (1291 یزدگردی )

زیارتگاه پیر هریشت

این مکان در 14 کیلومتری شهر اردکان یزد قراردارد. به باور ایرانیان این مکان جایگاه ابدی یکی از ندیمگان شهبانو دختر یزدگرد سوم شاهنشاه ایران دوران اواخر ساسانی است که پس از تعقیب تازیان به این مکان پناه برده است و در آنجا هنگام نیایش ناپدید شده است. مراسم زیارت پیر هریشت از هفتم تا یازدهم فروردین ماه برگزار می شود که برابر است با روز امرداد تا خورداد روز از فروردین ماه هر سال.

زیارتگاهستی پیر

زیارتگاه ستی پیر در نزدیکی مریم آباد یزد قرار دارد. بنای آن مانند قلعه است که آثار چهار برج باستانی در اطراف قلعه دیده میشود. مراسم این زیارتگاه در بیست و چهارم خرداد ماه هر سال برابر با روز اشتاد از ماه خورداد باستانی اجرا می گردد

زیارتگاه پیر سبز (چک چک یا چک چکو)

نام دیگر این زیارتگاه "چک چکو" است که در فاصله 65  کیلومتری شمال غرب یزد در دامنه کوهی آهکی قرار دارد. این مکان از مهمترین و مشهورترین زیارتگاههای ایران و جهان است. به صورتیکه بسیاری از زرتشتیان کشورهای اطراف (هند- پاکستان- تاجیکستان و . . .) هر ساله در مراسم این زیارتگاه شرکت میکنند.

زیارتگاه پیر نارستانه/ آرامگاه اردشیر بابکان

این زیارتگاه در داخل دره ای واقع شده است که سه طرف آن را کوه پوشانده است و در 30 کیلومتری شرق یزد قرار دارد. مراسم این نیایشگاه از روزهای 2 تا 6 تیرماه برگزار میشود که برابر است با سپندارمذ روز تا آذر روز از تیرماه. چشمه ای زیبا نیز در کنار این نیاشگاه قرار دارد که آب آن از بارندگی تامین میشود. بسیاری از ایرانیان بر این باور هستند که این مکان آرامگاه شاهنشاه اردشیر ساسانی بنیانگذار سلسله ساسانیان است که به اردشیر بابکان شناخته میشود. مردم در این روز در این مکان حاضر میشوند و به روان انوشه نیاکان ایران و جانباختگان راه میهن و بزرگان از دنیا رفته ایران درود می فرستند.

  زیارتگاه پیربانو، آرامگاه شهبانوی ایران خاتون بانو

زیارتگاه پیربانو/ آرامگاه شهبانو خاتون بانو

این زیارتگاه به باور مردمان آرامگاه شهبانوی ایران، دختر یزدگرد سوم است که خاتون بانو نام داشته و در فاصله 120 کیلومتری شمال غربی یزد و در جنوب شهر "عقدا" و در بین دره ای به نام زرجو قرار دارد. ساکنان این روستا با آب چشمه زندگی خود را می گذارنند. زمان این مراسم از 13 تا 17 تیرماه است که برابر است با مهر روز تا ورهرام روز از تیر ماه باستانی. این نیایشگاه در مسیر رودخانه فصلی قرار دارد.

 سنگ قبر آرامگاه خاتون بانو (ساخته شده در دوران ناصرالدین شاه قاجار)

سنگ قبر آرامگاه شهبانوی ایران "خاتون بانو" دختر یزدگرد سوم

دیدارنامه ای (زیارت نامه ای) برای پیربانو "خاتون بانو"

ای  پیر با  مهر و  صفا ، الگوی   پاکی  و  وفا         رنجیده  از جور و  جفا ،  در  جستجویت  آمدم

ای پارس بانو  خسته ام غمگین و دل شکسته ام        بر لطف تو دل  بسته ام ، من در حضورت آمدم

ای بانوی ایران زمین ای خفته در این  سرزمین         بر حلقه اش همچون نگین، در زرع جویت آمدم

خاتون  بانوها  تویی ،  آواره ام    مأوا   تویی          درمان  و داروها  تویی ، اینک  به  کویت  آمدم

اندر  دل  این  کوهها  ماندی  غریب  ای  آشنا           هستی غریبان را پناه  زین  رو به  سویت  آمدم

 زیارتگاه پیرنارکی محل آرامگاه شهبانو نازبانو

زیارتگاه پیر نارکی (آرامگاه شهبانو ناز بانو)

این زیارتگاه در فاصله 55  کیلومتری شهر یزد و غرب شهرستان مهریز در دامنه کوه بلندی با سنگهای آهکی سیاه، واقع شده است. در این نیاشگاه چشمه آب زیبایی وجود دارد. عده ای بر این باورهستند که این مکان آرمگاه ناز بانو شهبانوی ایران است. مراسم این نیایشگاه از 11 تا 15 امرداد ماه است که برابر است با روز دی به مهر تا فروردین روز از ماه امرداد باستانی.