۲۹سپندارمذگان روز مهرورزی و روز عشق ایرانیان ♥
بهمن، یعنی چهار روز پس از روز ولنتاین فرنگی. زرتشیان جشن سپندارمذ (سپندارمذگان – روز زن و روز زمین) را هرساله در پنجم اسفند ماه برگزار میکنند. در ایران باستان هر ماه را سی روز حساب میکردند و علاوه بر اینکه ماه ها اسم داشتند، هریک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند . بهعنوان مثال روز اول «روز اهورامزدا»، روز دوم، روز بهمن (سلامت، اندیشه) که نخستین صفت خداوند است، روز سوم اردیبهشت یعنی «بهترین راستی و پاکی» که باز از صفات خداوند است، روز چهارم شهریور یعنی «شاهی و فرمانروایی آرمانی» که خاص خداوند است و روز پنجم «سپندارمذ» بوده است . سپندارمذ لقب ملی زمین است یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق میورزد. زشت و زیبا را به یک چشم مینگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان میدهد. به همین دلیل در فرهنگ ایران باستان سپندارمذ را بهعنوان نماد عشق میپنداشتند. پسوند گان هم به معنی جشن است، و در نتیجه سپندارمذگان به معنی جشن سپندارمذ(جشن روز زن و زمین) است. در باور ایرانى مرد داراى قدرت مردانگى و تفکر و خردورزى بیشترى است ، در برابر آن زن نیز داراى مهر ورزى، عشق پاک، پاکدامنى و از خودگذشتگى فراوان ترى است که هر یک از این دو به تنهایى راه به جایى نبرده و حتى روند پویایى گیتى را هم به ایستایى مى کشانند. ملت ایران از جمله ملت هایی است که زندگی اش با جشن و شادمانی پیوند فراوانی داشته است، به مناسبت های گوناگون جشن میگرفتند و با سرور و شادمانی روزگار میگذرانده اند. این جشن ها نشان دهنده فرهنگ، نحوه زندگی، خلق و خوی، فلسفه حیات و کلاً جهانبینی ایرانیان باستان است. شاید هنوز دیر نشده باشد که روز عشق را از ۲۵ بهمن ( Valentine) به ۲۹ بهمن (سپندار مذگان ایرانیان باستان) منتقل کنیم. به ولنتاین نه بگویید و سپندارمذگان را خجسته دارید .
جشن های بهمن ماه(جشن های باستانی ایران)
دوم بهمن ماه یاستانی/ بهمن روز
جشن «بهمنگان»، جشنی در ستایش و گرامیداشت «بهمن» (در اوستایی «وُهومَـنَه»، در پهلوی «وَهْـمَـن») به معنای «اندیشه نیک» و بعدها یکی از اَمْشاسْپَندان. در این روز آشی به نام «آش بهم...نگان» یا «آش دانگو» به صورت گروهی پخته میشده است که نام «دانگو/ دانگی» برگرفته از همین سنت اشتراکی آن است.
پنجم بهمن ماه یاستانی/ سپندارمذ روز
پنج روز پیش از جشن سده و جشنی به نام «نوسره».
دهم بهمن ماه یاستانی/ آبان روز
شامگاه این روز، هنگام جشن بزرگ «سَـدَه/ سدهسوزی» در چهلمین روزِ پس از «یلدا» (زایش خورشید)و صدمین روز پس از اول آبان. متون کهن جشن سده را در آبانروز از بهمنماه و در «چلّه» زمستان دانستهاند که برابر با دهم بهمنماه میشود. جشن سده در نواحی گوناگون با نامهای مختلفی شناخته میشود: در خراسان «سَـرِه»، در حوالی اراک «جشن چوپانان»، در خمین «کُـردِه»، در دلیجان «هَلههَله» و در بدخشان تاجیکستان به نام «خِـرپَـچار» دانسته شده است. بتازگی زرتشتیان نیز کوشش میکنند تا این جشن را برگزار کنند. در فراهان، سنگسرِ سمنان و جاهایی دیگر، چهار روز پیش و پس از سده را «چاروچار» و سردترین شبها میدانند که سده در میانه آن جای گرفته است. همچنین هنگام جشن و نمایش «کوسهناقالدی» که دو نفر در کوچهها به نوازندگی و سرودخوانی میپردازند. یکی از این دو نفر نقش «کوسه» و دیگری نقش «تَـکِـه/ تگه» (بُـز نر) را به عهده میگیرد. «کوسه» با پوشیدن جامههای خندهآور، دست و صورت خود را سیاه کرده و «تکه» پوست بزی با دو شاخ بر سر کشیده و دست و صورت خود را سپید میکند. گاه پسر نوجوانی نیز در نقش زنِ کوسه به نمایش میپردازد. این مراسم در گیلان نیز با نام «آینه تکم» برگزار میشود. این نمایش شباهت فراوانی با «کوسهسواری» (← یکم اسفند) و نیز «حاجیفیروز» نوروزی دارد و بیتردید با آیینهای «بارانخواهی» در پیوند است. پیوند دادن جشن سده به هوشنگشاه، اشتباهی متداول و ناشی از دخلوتصرف در شاهنامه فردوسی بوده است. مهمترین دلیل پیدایش این جشن، انجام آیینهایی نمادین برای کاستن از شدت سرما و نیز چهلمین زادروز خورشید است.
پانزدهم بهمن ماه یاستانی/ دی به مهر روز
جشن میانه زمستان و گاهنباری فراموش شده که دلیل فراموشی آن دانسته نیست. با این وجود برخی دیگر از جشنهای میانه زمستان، بازماندهای از این گاهنبار هستند. همچنین آغاز سال نو در تقویمهای شمالغربی هندوکش در افغانستان امروزی؛ آغاز سال نو در تقویمهای محلی لرستان، بختیاری و کردستان (بنام «وهار کردی»). همچنین هنگام جشن مهرگان («میر ما/ مهرماه»)در تقویم طبری؛ و نیز همین ایام، زمان برگزاری جشن «پیر شالیار/ پیر شهریار» در «اورامانات» کردستان.
بیست و دوم بهمن ماه یاستانی/ باد روز
جشنی بنام «بادروزی» یا «کژین» در گرامیداشت «بـاد» در اوستایی «واتَـه» و ایزد نگاهبان آن با همین نام که از بزرگترین ایزدان ایرانی در باورهای «زَروانی/ زُروانی» بشمار میرفته است. کوشیار گیلانی در «زیج جامع» از آن با نام «باذ وره» یاد کرده است. این جشن نیز با بازار همگانی همراه بوده و در آن روز ریسمانهایی از نخ هفترنگ را به آغوش باد میسپردهاند.
بیست و پنجم بهمن ماه یاستانی/ ارد روز
برابر ۱۳ یا۱۴ فوریه و جشن آتش ارمنیان به نام »دِرِندِز».
بیست و نهم بهمن ماه یاستانی/ )سپندارمذگان(
سیام بهمن
ماه یاستانی/ انارام روز
جشن آبریزگان دیگری که با نام «آفریجگان» نیز شناخته شده است. همچنین هنگام جشن مهرگان («میر ما») در تقویم دَیلمی و در گیلان
جشن بهمنگان (منش نیک) بهمن روز از بهمن ماه برابر با دوم بهمن ماه بهمن نخستین آفریده ی اهورامزدا است. از این روی پس از نخستین روز که هرمزد روز نام دارد؛ دومین روز هر ماه را در تقویم ؛بهمن می خوانند و به مناسبت همزمانی نام روز و ماه بهمن، جشنی به نام جشن بهمنگان گرفته می شده. بهمن در اوستایی: « وُهومَنَه » و در پهلوی: « وَهمَن به معنای اندیشه نیک است. بهمن بعدها یکی از امشاسپندان نیز شده است. امشاسبندان بهمن، از بزرگترین امشاسبندان است و از دیدگاه معنوی؛منش نیک را می توان برای انسان، به عنوام "مشاور "شناخت. بهمن پیام آور زندگی و دارایی است و با حضور مداوم او سود زیاد مادی و معنوی حاصل میگردد. تاریخچه: این جشن برای فراموشی کینه ها عقد ها و همبستگی و انساندوستی بوده که ریشه آن هنوز در ما وجود دارد. میگویند برپایی و انجام آداب و رسوم این جشن منسوب به وزیر خردمند ویشتاسپ شاه به نام جاماسپ است و اعتقاد بر این بود که این روز پرشگون و پربرکت است.مردم آن را به فال نیک می گرفتند و در انجام کارها در این هنگام سودمند میشمردند. بزرگترین اندیشمند تاریخ " زرتشت پاک" نیز در گاث های خود از نام بهمن بسیار استفاده کرده و در جایی میگویید: « و ترا پاک شناختم ای مزدا اهورا آن گاه که بهمن به سوی من آمد و از من پرسید که هستی و از کدام کس هستی؟» چگونگی انجام جشن: این جشن از لحاظ کاربرد اجتماعی جشنی است که همیاری مردم با یکدیگر و اظهار شادمانی و نواختن موسیقی و خوشحالی و نشاط همگانی را در بر داشته است. در اکثر خانواده ها و مجامعی که برای تجلیل و شکوهمندی این جشن گرد هم می آمدند سور و مهمانی گیرایی برپا می شد. این جشن شناخت بیشتر از گیاهان دارویی است. در این روز آشی به نام دانگو به صورت گروهی پخته می شده است که نام دانگو / دانگی برگرفته از همین سنت اشتراکی است. در این روز سپند را با شیر می خورند و از تمام میوه ها در جشن استفاده می شده. انواع غذا ها و گوشت ها را می پختند. شعر فرخش باد و خداوندش فرخنده کناد عید فرخندهی بهمنگان و بهمن ماه (فرخی سیستانی)Navid Poormazyar
ادامه مطلب ...