جشن بهمن گان، جشن اندیشه نیک |
فرخش باد و خداوند فرخنده کناد جشن فرخنده و بهمنجه و بهمن مه را
منوچهر ارغوانی – جشن بهمنگان، جشن بزرگْداشت منش و اندیشه نیک است و یکی از نمودهای بارز این نیک منشی پرهیز از به تباهی کشاندن هستی و پاسداشت همه زیستمندان به ویژه جانوران است.
روز وهمن از ماه بهمن دومین روز از بهمن ماه باستان مطابق با ۲۶ دی خورشیدی می باشد بهمن از واژه اوستایی وهومن به معنی اندیشه نیک میباشد. وهمن یکی از امشاسپندان نزدیک به درگاه اهورامزدا میباشد. در این روز زرتشتیان از کشتن حیوانات سودمند و خوردن گوشت آنان خودداری مینمایند.
جشن بهمنگان جشنی در ستایش و گرامیداشت بهمن در اوستایی «وُهومَنَه» و در پهلوی «وَهمَن» به معنی «اندیشه ی نیک» یا «بهترین اندیشه» می باشد.
بخش نخست این واژه «وُهُو» از «وَنـْگـْهو» اوستایی که صفت است به معنی خوب و نیک، که در فارسی هخامنشی «وَهۇ» و در سانسکریت «وَسۇ» خوانده میشود، در پهلوی «وِه» و در فارسی «بـِه» شده است.
بخش دوم «مَنـَه» برابر است با واژه ی سانسکریت «مَنـَس» که در پهلوی «منیشن» ودر فارسی «منش» شده است.
جشن بهمنگان در روز بهمن از ماه بهمن (دومین روز از بهمن ماه یاستانی) واقع میشود. بهمن از واژه اوستایی وهومن(Vohuman) به معنی اندیشه نیک میباشد، وهومن یکی از امشاسپندان نزدیک به درگاه اهورامزدا میباشد. اشوزرتشت برای دریافت پیامهای اهورایی از وهومن یاری میگیرد
در این روز آشی به نام «آش بهمنگان» یا «آش دانگو» به صورت گروهی پخته می شده است که نام«دانگو» یا «دانگی» برگرفته از همین سنت اشتراکی آن است.
امشاسپند بهمن بنا به نوشتههای باستان و اوستا نگهبان چهارپایان سودمند است.پس از همین رو بوده که در بهمن روز از کشتن گوسفند و خوردن گوشت خودداری میکنند. چون فرشته بهمن مظهر نیکاندیشی و نهاد پاک و نماد خرد و دانش است و نیک اندیشی یکی از سه اصل اساسی دین زرتشتی است.
برای جشن بهمنگان چکامههایی نیز سرودهاندکه از آن میان، به شعر کوتاهی از «انوری» شاعر بسنده میکنیم:
بعدها کز سر عشرت همه روزه افکندی سخن رفتــن و نارفتن ما در افواه
انـــــدر آمد ز در حجــــره من صبــحدمی روز بهمنجنه یعنی دوم بهمن ماه
«ابوریحان
بیرونی» نیز در کتاب التفهیم مینویسند: بهمنجنه بهمن روز است از بهمن
ماه، دراین روز بهمن سعید یا شیر خالص و پاک میخورند و میگویند حافظه
میآورد و فراموشی را ببرد.
اما در خراسان هنگام این جشن مهمانی میکنند بر دیگی که اندر او از پردانه خوردنی و گوشت حیوان حلال گوشت و تره سبزیها وجود دارد.که با سنت اصلی منافات دارد
و سرانجام «علی بن طوسی» در کتاب نعمت خود معروف به «نعمت فرس» زیر نام کلمه بهمنجه مینویسد: بهمنجنه رسم عجم است. چون دو روز از ماه بهمن میگذشت، بهمنجه میکردند و این عیدی بود که در آن روز طعام میپختند و بهمن سرخ و بهمن زرد بر سر کاسها میافشاندند
در این جشن از کشنار حیوانات سودمند و خوردن گوشت آنان خودداری می نمایند . این جشن حامی مردان درستکار است .
از این جشن به عنوان روز پدر ایرانی نیز نام برده می شود که این روز را به تمام پدران ایرانی شادباش می گوییم
البته به نظر می رسد به جز روز پدر مذهبی که در حال حاضر رسمیت دارد اگر بخواهیم برای استفاده افراد دیگر، در تقویم روزی را به عنوان روز پدر انتخاب کنیم روزهای برای نام نهادن به نام پدر وجود دارد. در سال های گذشته از سوی افراد و نهادهای گوناگون چند پیشنهاد برای برگزیدن روز پدر ایرانی ارائه شده است که عبارتند از: زادروز اشو زرتشت، زادروز کورش بزرگ و جشن شهریورگان که همه این پیشنهادها موافقان و مخالفانی دارند و جای بحث و بررسی بیشتر در این مورد هست
از گل "یاسمن سپید" و "خروس سپید" را به عنوان نماد جشن بهمنگان نام برده شده است
منبع :هماور