ساختار کتاب اوستا

عکس یادگاری از موبدان بزرگ در مهر یزد

اوستا

اَوِسْتا، نام کلی مجموعهٔ کتاب های مذهبی زرتشتیان در هر عصر است که در واقع دانشنامه ی ایرانیان بوده و بر خلاف تفکر بسیاری از غیر زرتشتی ها همه اوستا کتاب آسمانی زرتشتیان نیست و کتاب آسمانی زرتشت تنها بخش گات ها از اوستا میباشد.اوستا در روزگار باستان بیست و یک نسک(کتاب)داشته و در شکل کنونی خود شامل پنج بخش است.بخش های اوستا عبارتند از:یَسنه که شامل ۷۲ فصل و ۲۴۰۰۰ واژه است یسنه درباره اهورامزدا و آفرینش و راه درست زیستن و به خوشبختی رسیدن و قانون اشا و.....گفتگو میکند گات ها که کتاب آسمانی زرتشت است(گاثاهاـ گاتاهانیز گفته میشود)جز همین کتاب است و سخنان اهورای است که به پنج قسمت تقسیم میشود که نام این ۵ قسمت گات ها از این قرار است:اهنود گات ـ اشتودگات ـ شپنتمدگات ـ وهوخشترگات ـ وهوشواشت گات.نام ۴نسک دیگر اوستا نیز از این قراراست: یشت‌ها(سرودهای نیایشی است)، وندیداد، ویسپرد و خرده‌اوستاکه درباره این سه کتاب در پایان این مطلب بیشتر توضیح خواهم داد.واژه اَوِستا که در خود کتاب نیامده به معنی اساس و بنیان است و با واژه «ودا»، نام کهنترین کتابِ دینی هندوان همریشه است.بر روی هم اوستا را می‌توان به معنی «آگاهی‌نامه»یا «دانش‌نامه»دانست که آن را مرجع نامه نیز مینامند.مندرجات اوستا عبارتست از نیایشِ اهورا مزدا و امشاسپندان و دیگر ایزدان و مظاهر طبیعت و تکالیف انسان در این جهان و جهان آخرت.و درباره بهشت و دوزخ و داستان‌های ملی.گویند پس از آنکه اسکندر مقدونی قصر سلطنتی ایران را آتش زد اوستای حکومتی نیز بسوخت.بلاش اشکانی فرمان داد تا اوستای پراکنده را از شهرهای ایران جمع کنند.اردشیر بابکان تنسر را مامور مرتب ساختن آن کرد. پسرش شاپور اول کار پدر را تعقیب نمود و در نهایت آنرا به همان شیوه کهن به بیست و یک نسک بخش کردند و نامها و شرحِ این نسک ها در کتابِ پهلوی دینکرد و کتابهای دیگر آمده است.نسک های بیست و یک گانه اوستا به سه بهر بخش می شده است:

درباره کتاب ویسپرد: سومین جز اوستا است اصل اوستایی این کلمه ویسپه ر ت و،می باشد و به معنی همه سروران میباشدو در هنگام انجام رسوم مذهبی همراه با،یسنا خوانده میشود و از نظر مطالب و سبک همانند یسنا است، مطالب این قسمت در ستایش اهورامزدا و امشاسپندان(فروزه های اهورایی) وهمه نیکان و اعمال نیک است.

درباره کتاب خرد اوستا: چهارمین جز اوستا و درزمان شاپور دوم به وسیله آزرد مهر اسپند تالیف و تدوین شده، در این کتاب دعاها و مراسم مذهبی برای مواقع مختلف روز و ماه و سال جمع آوری شده، البته این کتاب فقط برای دعا و مراسم مذهبی بوده نه چیز دیگر.

اما درباره وندیداد : اصل این کلمه (وی دئو داته) است و به معنی قانون ضد دیو است. این کتاب مجموعه ای از باور ها و قوانین ایرانیان بوده و در واقع شامل قوانین خشک و کلیشه ای مغان بوده.در گردآوری این کتاب در زمان ساسانیان از مطالب غیر اصیل استفاده شده بسیاری از مطالب کتاب وندیداد اصولا"با اوستا و روح آیین زرتشت سازگاری و هم آهنگی ندارد و از نظر مذهبی معتبر و کاربردی نیست.عده ای هستند که(ضد زرتشتیان)در شرح اصول دین زرتشتی با ذکر مطلب و منبع از وندیداد میخواهند تصور نادرست از سنت و دین زرتشتی به دیگران بدهند. وندیداد شامل قوانین مغان بوده که در غرب ایران می زیستند و بعد ها زرتشتی شدند  آن ها باورهای وندیدادی را پیش از اشو زرتشت داشتند و پس از آن هم آن را حفظ کردند.وندیداد ارزش تاریخی دارد اما از جهت بنیاد های دینی قابل استناد نیست. احکام و سنت زرتشتی باید در چهار چوب و بر اساس گات ها( کتاب آسمانی ما) باشد نه وندیداد که باور های مغان است.