آتشکده‌ی «توران‌دخت» ساسانی در «توران‌پشت» یزد است
آتشکده‌ی استینا، آتشکده‌ای است که برپایه‌ی روایت‌های دور و نزدیک
رخدادنگاران به فرمان «توران‌دخت» ساسانی، ساخته شده است. آتشکده‌ای که تا
اکنون نام و نشانش تنها در کتاب‌ها و تاریخ‌ها بود.
در تاریخ مقدسی، درباره‌ی این آتشکده چنین آمده است:
ملکه توران‌دخت ساسانی، دختر خسروپرویز در
زمان پادشاهی خود در قهستان یزد، بنای آتشکده‌ی استینا و دژی را بساخت که
امروزه به توران‌پشت نامور است.
میثم دهقان توران‌پشتی، بر این باور است که در روستای توران‌پشت یزد و بر بلندی‌های این روستا، ویرانه‌ای که اکنون «کلات‌استینا» یا «کلات استینگ»، نامیده می‌شود، برجای‌مانده‌های همان آتشکده‌ی استینا است.نمایی از روستای توران‌پشت
به گفته‌ی دهقان، روستای توران‌پشت، دارای چندین محله است. محله‌ی «استینا» یا به زبان روستاییان، «استینگ» در مرکز روستا است و برجای‌مانده‌های آتشکده نیز بر بلندی‌های این محله است.
میثم دهقان دراین‌باره گفت: «این سازه، همچون آتشکده‌ةای روزگار ساسانی با سنگ و ملات ساروج، ساخته شده و در بخش‌های ویران‌شده‌اش، برجای,انده‌های کاشی‌های فیروزه‌ای به چشم می‌خورد.»
این سازه در جایی بنا شده که از کیلومترها دورتر، به چشم می‌آید و در کنار آن، برجای‌مانده‌های یک آبگیر(حوض) سنگی نیز دیده می‌شود، همچون همه‌ی آتشکده‌ها که در آن، عنصر آب و باد و آتش و خاک در کنار هم آرمیده‌اند.
به گفته‌ی دهقان، هم‌اکنون مردم روستا را باور بر این است که از این ویرانه‌ها، در هنگام استواری، برایتخت رستم در روستای توران‌پشت دیده‌بانی و پاسداری از روستا سود می‌جسته‌اند.
در «تاریخ جدید یزد»، درباره‌ی توران‌پشت، چنین می‌خوانیم: «چون از ملوک‌زادگان، نرینه نمانده بود و بر توران‌دخت بیعت کردند و او را به پادشاهی نشاندند و چون یزد را خسرو به اقطاع دختران کرده بود، معماران بفرستاد و در قهستان یزد، دهی آباد بساخت و آن به نام خود بازخواند و اکنون مشهور به “توران‌پشت” است، دهی خرم و آباد است و نعمت از آن حاصل شود. اهالی او همه خوش‌وقت و اهل طاعت باشند.»
برپایه‌ی آن‌چه گذشتگان نقل کرده‌اند و آن‌چه اکنون خاک و سنگ و ساروج فروریخته از این بنا، بازمی‌گویند، بنایی که امروز بر بلندی‌های توران‌پشت، قامت به زیر تازیانه‌های زمان، خمیده، همان آتشکده‌ی استینا است.
این روستا که نامش نیز بی‌گمان نشان از کهنسالی‌اش دارد، در ۶٠کیلومتری شهرستان یزد بر کفه‌ی قهستان(کفه‌ی ابرکوه)، چشم به راه کسانی است که پاسدار میراث گذشتگان‌اند.
میثم دهقان درباره‌ی پیگیری‌هایی که برای ثبت این اثر انجام داده، گفت: «برای ثبت این اثر تاریخی و بازسازی و پاسداری از آن، نامه‌نگاری‌هایی با تنی‌چند از مسوولین، انجام شده است و به گونه‌ی رسمی، درخواست ثبت این اثر به سازمان میراث فرهنگی یزد، ارایه شده است اما هنوز از ثبت یا مرمت، خبری نیست.»
به گفته‌ی وی این اثر نیاز به پاسداری و بازسازی دارد اما گویا دست‌اندرکاران هنوز رنج بازدید از آن‌را نیز به خود نداده‌اند.
نوشتارهای با ارتباط با این نوشته:
- آتشکده‌ای تاریخی در روستای «توران‌پشت» میترا دهموبد آتشکده‌ی استینا، آتشکده‌ای است که برپایه‌ی روایت‌های دور و نزدیک رخدادنگاران به فرمان «توران‌دخت» ساسانی، ساخته شده است. آتشکده‌ای که تا اکنون نام و نشانش تنها در کتاب‌ها...
- آتشکده کاریان یا آذرفرنبغ آتشکده کاریان یا آذرفرنبغ با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر در مسیر کاریان، از دهستان هرم و کاریان، بخش جویم، شهرستان لار در استان فارس و در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی...
- آتشکده آذرگشسپ در زمان ساسانیان ایرانیان سه آتشگاه بزرگ و برجسته داشتند. نام آتش‌هایی که در این آتشگاه‌ها نگهداری می‌شد. یکی بُرزین مهر به معنای آتش عشق والا و ویژه برزیگران بود...
- آتشکده قنات غسان آریامن قنات غسان از دهات زرتشتی نشین اطراف کرمان بوده است.این روستا که در چندکیلومتری ماهان در جنوب کرمان واقعاست،قدمتی از عهد بنی امیه دارد.غسان حاکم کرمان در زمان عمربن...
- آتشکده آریامن آتشکده مرکب است از آتش + کده. جزء اخیر نیز مرکب است از کد + ه نسبت است. کد از ریشه کته اوستا یی و آن نیز از مصدر...
